Apache HTTP Sunucusu Sürüm 2.4
Apache HTTP Sunucusu modüler bir program olup, yönetici sadece bir
grup modül seçerek sunucuya işlevsellik ekleyebilir. Modüller, Devingen
Paylaşımlı Nesneler (DSO - Dynamic Shared Object) halinde
httpd
programından ayrı olarak derlenir. DSO modülleri
sunucunun derlenmesi sırasında derlenebileceği gibi ayrı olarak derlenip
daha sonra Apache Eklenti Aracı (Apache Extension Tool)
apxs
programı kullanılarak da sunucuya eklenebilir.
Bu belgede DSO modüllerinin kullanımının yanında teorisine de değinilecektir.
İlgili Modüller | İlgili Yönergeler |
---|---|
Apache httpd modüllerini yüklemek için DSO desteği, Apache httpd
çekirdeğine durağan olarak ilintilenerek derlenmiş olan
mod_so
adında bir modül tarafından sağlanır.
core
modülünden başka, bir DSO modülü olamayan tek modül
mod_so
modülüdür. Apache ile dağıtılan hemen hemen tüm
diğer Apache modülleri bir DSO modülüne yerleştirilebilir. Derlenmiş
modüller mod_filanca.so
biçeminde birer DSO ismi alırlar ve
her biri istenirse httpd.conf
dosyasında
mod_so
modülünün LoadModule
yönergesiyle belirtilerek sunucu başlatılırken
veya yeniden başlatılırken sunucuya yüklenebilir.
Kurulum belgesinde açıklandığı gibi, her DSO
modülü configure
programının
--enable-mods-static
seçeneği ile devredışı bırakılabilir.
Apache httpd modülleri için (özellikle üçüncü parti modüller için) DSO
dosyası üretimini kolaylaştırmak amacıyla apxs
(APache eXtenSion) adında yeni bir destek programı
kullanılmaktadır. Bu program Apache httpd modüllerini Apache httpd kaynak
ağacından ayrı olarak derlemek için kullanılabilir. Fikir basittir: Apache
HTTP Sunucusu derlenirken DSO dosyalarını derlemek için platforma bağımlı
derleyici ve ilintileyici seçenekleri apxs
programının içine konur ve make install
ile kurulum sırasında
Apache httpd C başlık dosyaları da kurulur. Böylece
kullanıcı Apache httpd dağıtımının kaynak ağacına ihtiyaç duymadan ve
platforma bağımlı derleyici ve ilintileyici seçeneklerini bilmek zorunda
kalmadan istediği Apache httpd modülünü apxs
programını kullanarak derleyebilir.
Apache HTTP Sunucusu 2.x’in DSO özelliklerine bir giriş olarak burada kısaca bir bilgi vermekle yetinilecektir:
Kaynak dosyası mod_filanca.c
dosyasında dağıtılan bir
özgün Apache htpd modülünü mod_filanca.so
isminde
bir DSO modülü olarak derlemek ve kurmak için şöyle yapılır:
$ ./configure --prefix=/kurulum/yeri --enable-filanca
$ make install
Apache HTTP Sunucusunu tüm modüller etkin olarak
derleyebilirsiniz. Fakat sunucunun başlatılması sırasında sadece temel
modüller yüklenir. Daha sonra httpd.conf
içindeki
LoadModule
yönergelerini etkin
veya etkisiz hale getirerek yüklenecek modülleri
değiştirebilirsiniz.
$ ./configure --enable-mods-shared=all
$ make install
Bazı modüller sadece geliştiriciler içindir ve bunlar tüm
modüllerin derlenmesini (all) seçseniz bile derlenmeyecektir.
Geliştirici modülleri dehil tüm modülleri derlemek isterseniz
reallyall kullanınız. Ek olarak, derlenmiş modüller için
kullanılan LoadModule
yönergelerinin tamamını --enable-load-all-modules
derleme
seçeneği ile etkin kılabilirsiniz.
$ ./configure --enable-mods-shared=reallyall --enable-load-all-modules
$ make install
Kaynak dosyası mod_filanca.c
dosyasında dağıtılan bir
üçüncü parti Apache httpd modülü mod_filanca.so
isminde bir DSO modülü olarak Apache httpd kaynak ağacının dışında
apxs
kullanarak derlemek ve kurmak için şöyle
yapılır:
$ cd /bir/kurulum/yeri
$ apxs -c mod_filanca.c
$ apxs -aci filanca mod_filanca.la
Tüm durumlarda derlenen paylaşımlı modülü Apache httpd’nin etkin
kılabilmesi için httpd.conf
dosyasında o modül için bir
LoadModule
yönergesi
bulunmalıdır.
Ayrıntılı bilgi için apxs belgelerine bakınız.
Günümüzün Unix türevlerinde var olan bir mekanizma sayesinde çalıştırılabilir bir programın adres uzayına çalışma anında yüklenmek veya ilintilenmek üzere Devingen Paylaşımlı Nesneler (DSO - Dynamic Shared Object) adı verilen, özel bir biçem kullanarak kodlanmış program parçaları oluşturulabilir.
Bu yükleme normalde iki yolla yapılabilir: Ya çalıştırılabilir
programın başlatılması sırasında yüklenen ld.so
adlı bir
sistem programınının devingen olarak yüklenmesi ile ya da
çalıştırılabilir programın içinden Unix yükleyicisine programsal sistem
arayüzü sağlayan dlopen()/dlsym()
sistem çağrılarının elle
yapılması suretiyle.
İlk yöntemde kullanılan DSO’lara genelde paylaşımlı
kütüphaneler veya DSO kütüphaneleri adı verilir ve
bunların dosyaları libfilanca.so
veya
libfilanca.so.1.2
biçiminde isimlendirilir. Belli bir
sistem dizininde (normalde /usr/lib
) bulunurlar ve derleme
sırasında ilintileyici komutuna -lfilanca
şeklinde
belirtilerek çalıştırılabilir programla ilintilenirler. Doğrudan
çalıştırılabilir koda eklenen bu kodlar Unix yükleyicisinin programın
başlatılması sırasında kütüphaneyi /usr/lib
altında
libfilanca.so
adıyla bulabilmesini sağlar. Kütüphanelerin
aranacağı yerler ya -R
gibi bir ilintileyici seçeneği ile
koda eklenir ya da arama yolları LD_LIBRARY_PATH
ortam
değişkeni aracılığıyla yapılandırılır. Böylece çalıştırılabilir
programda henüz çözümlenmemiş simgeler DSO içinde bulunarak
çözümlenebilir.
Çalıştırılabilir program içindeki simgelere normalde DSO içinden
atıfta bulunulmaz (genel kod kütüphanesinin başka programlarca da
kullanılması nedeniyle). Bu bakımdan DSO tarafında böyle bir çözümleme
yapılmaz. Çalıştırılabilir program da DSO’daki simgeleri kendisi
çözümlemeye uğraşmaz, bu işlemlerden tamamen Unix yükleyicisi
(ld.so
) sorumludur. (Aslında, ld.so
’yu
çağıracak kod, her çalıştırılabilir programın içine ilintilenmiş
(durağan değil) başlatma kodunun bir parçasıdır.) Programlar tarafından
ortaklaşa kullanılan kütüphanelerin devingen olarak yüklenmesinin sebebi
basittir: Kütüphane kodu libc.so
gibi bir sistem
kütüphanesine bir kere kaydedilip disk alanından yer kazanılmış
olur.
İkinci yöntemde kullanılan DSO’lara yine paylaşımlı
kütüphaneler veya DSO kütüphaneleri adı verilir fakat
bunların dosyaları geçerli kabule göre filanca.so
gibi
isimlendirilse de genelde keyfi olarak seçilen bir dosya uzantısı
kullanılarak isimlendirilirler. Bu dosyalar genellikle programa özel bir
dizinde dururlar ve bu dosyaları kullanacak olan çalıştırılabilir
programla aralarında özdevimli olarak bağ kurulmamıştır. Bunun yerine,
çalıştırılabilir program DSO’yu çalışma anında dlopen()
sayesinde kendi adres uzayına ekler. Çalıştırılabilir program için
DSO’daki simgeler bu sırada çözümlenmez. Özdevimli olarak devreye
giren Unix yükleyicisi, (varsa) artakalan simgeleri, çalıştırılabilir
ihraç edilen simge kümelerini (ve özellikle her yerde hazır ve nazır
libc.so
içindeki tüm simgeleri) kullanarak çözümler. Bu
yolla DSO, çalıştırılabilir programın simge kümesi bilgilerini sanki
kendisine baştan durağan olarak ilintilenmiş gibi ulaşabilir.
Son olarak, DSO’nun programlama arayüzünün getirilerinden yararlanmak
amacıyla çalıştırılabilir program, daha sonra dağıtım tabloları vb.
yerlerde kullanmak üzere dlsym()
üzerinden DSO’daki belli
simgeleri çözümlemek zorundadır. Başka bir deyişle: Çalıştırılabilir
program ihtiyaç duyduğu her simgeyi kullanmak için kendisi çözümleme
yapmak zorundadır. Böyle bir mekanizmanın getirisi, programın isteğe
bağlı parçalarının gerekli olana kadar yüklenmemesidir (böylece daha az
bellek alanı kullanılır). Gerektiği zaman programın işlevselliğini
arttırmak amacıyla bu parçalar devingen olarak programa
yüklenebilir.
DSO mekanizmasının bu basit gibi görünen işleyişinde zorluk içeren bir adım şudur (başkaları da olabilir): Bir programın işlevselliğini genişletmek için DSO kullanılırken (ikinci yöntem) çalıştırılabilir programdan DSO için simgelerin çözümlenmesi. Zorluğun sebebi, "tersine çözümleme" yapılmasıdır; çalıştırılabilir programın simge kümesindeki DSO simgeleri kütüphane tasarımına aykırı bir şekilde çözümlenir ve bu uygulama tüm platformlarda hazır olarak desteklenmediği gibi standartlaşmış da değildir. Geçer uygulamada çalıştırılabilir programın evrensel simgeleri çoğunlukla yeniden dışa verilmez ve bu bakımdan bir DSO içinde kullanılmaları uygun değildir. Esas sorun, çalıştırılabilir bir programın işlevselliğini çalışma anında genişletmek için DSO kullanımı sırasında ilintileyicinin tüm evrensel simgeleri dışa vermesini zorlamanın bir yolunu bulmaktır.
Paylaşımlı kütüphane yaklaşımı bu bakımdan türünün tek örneğidir, çünkü DSO mekanizması özellikle bunun için tasarlanmıştır, dolayısıyla işletim sisteminin sağladığı hemen hemen tüm kütüphaneler için kullanılabilir.
Yukarıda bahsedilen DSO’ya dayalı özelliklerin getirileri şunlardır:
configure
seçenekleriyle birleştirilmek yerine httpd.conf
içinde
LoadModule
yönergeleri
sayesinde çalışma anında birleştirilebilmektedir. Bu yolla, örneğin
tek bir Apache kurulumuyla birbirinden farklı yapılandırmalara sahip
çok sayıda sunucu çalıştırmak mümkündür. (standart veya SSL sürümü;
basitleştirilmiş veya devingen sürümü [mod_perl, PHP3], vs.)apxs
çifti
sayesinde Apache httpd kaynak ağacının dışında derleyip modülün yeni
bir sürümünü bir apxs -i
komutunun ardından
apachectl restart
yaparak çalışan bir Apache HTTP
Sunucusunda denemek daha kolay hale getirilmiştir.DSO kullanımının götürüleri ise şunlardır:
ld -lfilanca
) DSO mekanizmasını tüm modül türleri için
kullanamazsınız (örneğin a.out temelli platformlar bu işlevselliği
ELF temelli platformlar kadar iyi sağlamaz). Başka bir deyişle, DSO
dosyaları olarak derlenmiş modüllerin kullanabileceği simgeler ya
Apache httpd temel kodunda vardır ya Apache httpd temel kodunun
kullandığı C kütüphanesinde (libc
) ve diğer durağan ve
devingen kütüphanelerde vardır ya da konumdan bağımsız kodu içeren
durağan kütüphane arşivlerinde (libfilanca.a
)
vardır. Diğer modülleri kullanmak için tek şansınız ya Apache httpd
çekirdeğinin modüle bir atıf içermesini sağlamak ya da modül kodunu
dlopen()
vasıtasıyla yüklemektir.